N-VA: ‘Haal VDAB uit Vivaldi keurslijf’

Zowel Vlaams Belang & Vooruit beweren dat in het eerste semester van 2022 slechts 2 Vlaamse werklozen hun uitkering verloren. “Dat klopt helemaal niet,” stelt Vlaams Parlementslid Axel Ronse (N-VA). “VDAB sanctioneerde in het eerste semester van 2022 in totaal 6.225 werklozen. Daarvan verloren geen 2, maar reeds 794 werklozen hun uitkering volledig. In 2021 werd van 1.370 werklozen hun uitkering volledig geschrapt. Toch is er nog werk aan de winkel”, klinkt het. Daarom lanceert de N-VA vier voorstellen voor een beter arbeidsmarktbeleid.

Sinds 2016 is niet langer de RVA, maar de Controledienst van VDAB verantwoordelijk voor de controle en de sanctionering van werkzoekenden. Volgens Ronse is VDAB is met handen en voeten gebonden. “VDAB werkt binnen een strikt federaal bepaald keurslijf, het zogenaamde federaal normatief kader. De spelingsruimte om eigen accenten te leggen, blijft uiterst beperkt. Vivaldi bepaalt of VDAB van iemand kan verwachten of hij actief op zoek moet gaan naar werk dan wel enkel moet ingaan op het aanbod van VDAB. Ook welk type job al of niet verplicht kan worden of de soorten sancties zijn door Vivaldi vastgelegd”, aldus Ronse.

1. Beperk de werkloosheidsuitkering in de tijd

Door de werkloosheidsuitkering eindig te maken, zorgt men voor intrinsiek gemotiveerde werkzoekenden die er alle belang bij hebben om snel opnieuw aan de slag te gaan. Uit internationaal onderzoek is immers gebleken dat de zoekintensiteit toeneemt bij het naderen van het einde van de vergoedingsperiode. Het feit dat bijvoorbeeld West-Vlaamse vacatures veel vlotter worden ingevuld door Noord-Fransen (14.000) - waar de uitkering beperkt is in de tijd - dan door Waalse werklozen (slechts 6.000 terwijl in het nabije Henegouwen nog geen 60% van de beroepsactieve bevolking werkt) bewijst dat de beperking in de tijd leidt tot het sneller vinden van werk.

Minder werklozen betekent meer sociale bijdragen en minder uitkeringen. Broodnodig in deze budgettaire tijden en krappe arbeidsmarkt waar vele vacatures chronisch openstaan.

“Goed dat CD&V nu ook het licht heeft gezien. De linkse partijen lieten echter al weten de deur toe te gooien binnen Vivaldi. Er is echter een plan B. Vivaldi beloofde asymmetrisch arbeidsmarktbeleid. Nu CD&V de bocht heeft genomen zullen we vragen aan Vlaams Minister Brouns om er bij Vivaldi op aan te dringen dit via asymmetrisch beleid in Vlaanderen mogelijk te maken. Als Vivaldi haar regeerakkoord ernstig neemt dan kan ze niet anders dan hierop in te gaan”, zegt Ronse.

2. Geef VDAB de volle bevoegdheid over controle en sanctionering.

Het federaal normatief kader is te beperkend. Het onderscheid tussen actieve-, passieve- en aangepaste beschikbaarheid moet worden afgeschaft en worden afgestemd op het profiel van de werkzoekende. Waarom kan VDAB niet zelf bepalen wie een opleiding mag volgen of mag het niet zelf beslissen of vrijwilligerswerk een zinvolle stap is in het traject naar werk? VDAB mag vandaag niet bepalen wat een passende job is op basis van afstand, ervaring, diploma en leeftijd. Dat beperkt VDAB in haar daadkracht om mensen te begeleiden naar werk. 

Ook de sanctiemaat moet beter worden afgestemd op de zwaarte van de inbreuk. De minimumstraffen moeten worden opgetrokken om het effect te vergroten. Het huidige cascadesysteem van sancties creëert eveneens de perceptie van gebrek aan daadkracht en moet worden afgeschaft. Laat VDAB zelf een eigen systeem van sancties en strafmaat uitwerken. 

3. VDAB moet korter op de bal spelen.

VDAB moet de controle op de actieve beschikbaarheid en het actief zoeken naar werk opvoeren. Er kan meer aanklampend worden gewerkt door nieuwe werkzoekenden binnen de week na inschrijving te contacteren en binnen de 14 dagen een face-to-face gesprek in te plannen voor wie onvoldoende zelfredzaam is om zelfstandig een job te vinden.

Tevens moet VDAB sneller ingrijpen door:

de uitvoering van de ultieme afsprakenbladen in te korten van een maand naar veertien dagen;

de verweerperiodes bij de controle in te perken door het verhoor ten vroegste in te plannen na 14 dagen in plaats van 21 dagen na de verzending van de uitnodiging en uiterlijk een maand in plaats van zes maanden na het ontvangst van het dossier door de controledienst. De Controledienst beslist binnen de veertien kalenderdagen na het verhoor.

Met de verplichte gemeenschapsdienst kan VDAB vanaf 2023 zeer kort op de bal spelen wat activering van langdurig werklozen (+2 jaar) betreft.

4. Denk na over de governance van VDAB.

De bestuursstructuur van VDAB is toe aan vernieuwing. In de Raad van Bestuur zitten immers partners die verschillende belangen behartigen en systematisch op de rem staan.  Vakbonden worden mee gefinancierd op basis van het aantal uitkeringen die ze uitbetalen. Hoe meer werklozen hoe meer ze verdienen. Hen tegelijk laten instaan voor de controle en sanctionering van werklozen is minstens belangenvermenging.